Αρχαιολογικοί Χώροι γύρω από το Χωριό
Γρωτήρι
Η τοποθεσία αυτή βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Περιστερώνας και πήρε το όνομά της από τη μορφολογία της, έμοιαζε δηλαδή με ακρωτήρι. Ήταν ένα μακρόστενο υψίπεδο μήκους 1,5 χιλιομέτρου με πάρα πολλούς τάφους. Οι τάφοι αυτοί διατηρούνταν σε πολύ καλή κατάσταση λόγω του σκληρού πετρώματος της περιοχής. Οι πιο αξιοπρόσεκτοι ήταν οι λαξευτοί συνεχόμενοι τάφοι κατά μήκος των δυτικών παρυφών του υψιπέδου, που προκαλούσαν από μακριά δέος στους περαστικούς.
Η ανεύρεση στο Γρωτήρι ενός μικρού μέρους από βάση αγάλματος σφίγγας (475-400 π.Χ.) με την επιγραφή “τη θεά” αποδεικνύει την ύπαρξη ενός ναού. Πιθανότατα ο ναός αυτός θα ήταν αφιερωμένος στην αγαπημένη θεά όλων των Κυπρίων, την Αφροδίτη, της οποίας τα ιερά πτηνά, τα περιστέρια, έδωσαν και το όνομα στο χωριό. Δύο περιστέρια, ένα χρυσό και ένα πήλινο, βρέθηκαν σε αρχαίους τάφους μέσα στην κατοικημένη περιοχή του χωριού.
Επίσης πρέπει να αναφερθεί ότι η ζωτικότητα της περιοχής γύρω από το Γρωτήρι δικαιολογεί πλήρως την επιλογή του χωριού αυτού για τη λατρεία της θεάς. Αναφέρουμε τη Βρυσούα (πηγή νερού), το Βάρτα (όνομα ποταμού), τα Λιβάδκια (λιβάδια), το Λαγκάτο (πηγάδι με πολύ γλυκό νερό), τα περιβόλια, το δάσος με τους αόρατους και τα μυριστικά φυτά, όπως μας διηγούνται οι γέροντες του χωριού.
Τόσο το Γρωτήρι όσο και τα Γρωτήρκα, η εύφορη πεδιάδα γύρω, ήταν πάντα έρμαιο πολλών επώνυμων και ανώνυμων τυμβωρύχων και αρχαιοκάπηλων από γειτονικά χωριά. Αυτοί κατά διαστήματα εργάζονταν συστηματικά εκεί, για να βγάλουν με προσοχή τις αρχαιότητες. Τις καλοκαιρινές νύχτες μέχρι τα τελευταία χρόνια ακούγονταν οι θόρυβοι των μηχανικών μέσων που χρησιμοποιούσαν, για να ευκολύνουν το έργο τους.
Τράχωνας
Η περιοχή αυτή βρίσκεται βορειοανατολικά της Πηγής. Εδώ υπήρχαν πάρα πολλοί τάφοι μέσα στους οποίους οι χωριανοί αναφέρουν ότι έβρισκαν αγγεία με πλουμιά. Δυστυχώς όμως, τα έσπαζαν τις πιο πολλές φορές, γιατί δε γνώριζαν την αρχαιολογική τους αξία. Από τα αρχεία του Κυπριακού Μουσείου πληροφορούμαστε ότι το 1939 εντοπίστηκαν περισσότεροι από 100 συλημένοι τάφοι της Εποχής του Σιδήρου.
Πολύ κοντά στους τάφους αυτούς και το λόφο Καμηλοβουνός, γύρω στο 1950, ο Αντρέας Τσαγκάρης, προσπαθώντας να καλλιεργήσει πιο βαθιά το χωράφι του, έβγαλε από αυτό τρία αμάξια πελεκητές πέτρες, ορθογώνιες και τετράγωνες, οι οποίες ασφαλώς θα ήταν οικοδομικό υλικό κάποιου αρχαίου κτίσματος.
Στην ίδια περιοχή ο Λευτέρης Μολέσκης και ο πατέρας του βρήκαν τρία νομίσματα από τα οποία τα δύο είχαν πάνω ζωγραφισμένο δικέφαλο αετό.
Πέτρα η Στητή ή Πέτρα του Χατζηκακού
Η πέτρα αυτή είναι στημένη μέσα στο έδαφος της περιοχής Τράχωνας κοντά στο λόφο της Παχανής. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ο Χατζηκακός, γενάρχης της ομώνυμης οικογένειας του χωριού, βρήκε εδώ μεγάλο θησαυρό.
Φωτογραφίες :
Τάφοι στην περιοχή Παχανή (φωτ. Κυπριακού Μουσείου 1939)
Πέτρα η Στητή ή Πέτρα του Χατζηκακού στην περιοχή Τράχωνας της Πηγής (φωτ. Κυπριακού Μουσείου 1970)
Απο την ιστοσελίδα Περιστερονοπηγή