Ο 13ος αι. κυλησε μαλλον ηρεμα και παρα τις κατα καιρους κρισεις που περασε το Βασιλειο, η Κυπρος καταφερε να αναδειχθει σε ενα σπουδαιο εμπορικο κεντρο και να αναδειξει τον πλουτο που διεθετε. Σ’ αυτο αναμφιβολα συνετελεσαν ολοι οι παραπανω εμποροι των ξενων χωρων χαρη στη δραστηριοτητα τους, αλλα και τις σημαντικες διεθνεις συγκυριες. Πρωτα η απαγορευση απο τη χριστιανικη Δυση των εμπορικων σχεσεων με τους μουσουλμανους, θετοντας στο περιθωριο ενα σημαντικοτατο λιμανι της εποχης, οπως ηταν η Αλεξανδρεια, και στη συνεχεια το ανοιγμα της ενδοτερης Ασιας στο ευρωπαικο εμποριο. Η θεση της Κυπρου σε σχεση με το ασιατικο εμποριο ηταν αναμφιβολα βασικη, και το λιμανι της Αμμοχωστου στραμμενο προς τις ασιατικες ακτες ακομη περισσοτερο. Ενα μαλλον περιφερειακο λιμανι μεχρι τοτε, η Αμμοχωστος μετατραπηκε στη διαρκεια του Που αι. σε ενα σπουδαιο εμπορικο σταθμο του διεθνους εμποριου.
Το ενδιαφερον λοιπον τοσο των ξενων εμπορων, οσο και των βασιλεων της Κυπρου στραφηκε απο τα τελη του Που αι. αποκλειστικα στην Αμμοχωστο. Σκοπος των Λουζινιαν ηταν η ακομη μεγαλυτερη ενισχυση του λιμανιου ως εμπορικου κεντρου και κομβου στη ναυσιπλοϊα της ανατολικης Μεσογειου υπο τον αμεσο ομως ελεγχο τους. Οπως ηταν αναμενομενο, η Αμμοχωστος μπηκε στο στοχαστρο των Γενουατων. Ετσι, η σχετικη ισορροπια που ειχε επικρατησει μεχρι και τις αρχες του 14ου αι. αρχισε να διαταρασσεται. Αν και το ενδιαφερον για το υπολοιπο νησι και τα προιοντα του (οπως ηταν η ζαχαρη, το βαμβακι η το αλατι) δεν ειχε χαθει, ωστοσο η Αμμοχωστος μαγνητιζε πλεον περισσοτερο: Εκεινος που θα ειχε τον ελεγχο της, θα ειχε και το μεγαλυτερο μεριδιο απο τα κερδη των εμπορικων δραστηριοτητων στο νησι.
Η Αμμοχωστος, το μεγαλυτερο πλεον λιμανι της Κυπρου, στις αρχες του 14ου αι. αποτελουσε «σταυροδρομι των εθνων», στο οποιο παρολο που καποι ες κοινοτητες υπερειχαν αριθμητικα, καμια δεν ειχε ακομη επιβληθει στις αλλες. Σ’ αυτο συντελουσε και το γεγονος οτι στην Αμμοχωστο, σε αντιθεση με τη Λευκωσια, καμια απο τις παραπανω κοινοτητες την εποχη εκεινη δεν διεθετε ακομη τη δικη της συνοικια, εκκλησια η και οχυρωσεις, ετσι ωστε να δημι ουργησει ενα μονιμο πυρηνα, ο οποιος θα εδινε τη δυνατοτητα επιβολης. Ολοι κατειχαν μονο τελωνειακα προνομια. Στη διαρκεια ομως του ιδιου αιωνα τα πραγματα αλλαξαν ριζικα.
Αγωνας για επικρατηση: Βενετια και Γενουα στο μεσαιωνικο Βασιλειο της Κυπρου
Χαραλαμπος Γασπαρης
Διευθυντης Ερευνων
Ι.Β.Ε./Ε.Ι.Ε.
και βαλαν την ταβλαν τους Γενουβισους δεξια, και τους Βενετικους αριστερα και ως γοιον ετρωγαν, εφοβεριζεν evav κονμοννιν το αλλον και ετριζαν τα δοντια τους. (Μαχαιρας, τομ. Ι, § 328)